Er bod y ddadl am hunaniaeth rhyw wedi tyfu yn y blynyddoedd diwethaf y tu hwnt i’r mudiad LGBTQIA+, mae llawer o bobl yn dal i drin y defnydd o’r rhagenw niwtral yn ddiystyr a hyd yn oed fel targed o jôc. . Yn gyntaf oll, mae angen deall bod addasu'r ffordd yr ydym yn cyfathrebu i gynnwys pawb, waeth beth fo'r rhywiau y maent yn uniaethu â nhw, mor sylfaenol ag y mae'n gyfreithlon.

I ddatrys y prif amheuon ynghylch iaith a rhagenwau niwtral, rydym yn esbonio'r cysyniadau pwysicaf ar y pwnc.

– Gemau Olympaidd: adroddwr yn defnyddio rhagenw niwtral wrth ddarlledu ac yn mynd yn firaol i barchu hunaniaeth athletwr

Beth yw'r rhagenw niwtral a sut mae'n gweithio?

Rhagenw niwtral yw'r un sydd â thrydedd lythyren ar wahân i “a” ac “o” fel llafariad thematig. Fe'i defnyddir gyda'r nod o beidio â nodi rhywedd, ond gan gyfeirio at bawb, yn enwedig anneuaidd , y rhai nad ydynt yn uniaethu â deuaidd, wedi'u crynhoi fel gwryw a benyw yn unig. Mae hyn yn golygu y gall eu hunaniaeth o ran rhywedd gyd-fynd â’r cynrychioliadau sy’n gysylltiedig â dynion a menywod neu nad ydynt yn ffitio yn unrhyw un ohonynt.

– Anneuaidd: diwylliannau lle mae ffyrdd eraill o brofi rhywedd yn ogystal â deuaidd?

Gan fod strwythur yr iaith Bortiwgaleg yn dilyn y patrwm deuaidd, bob amsergadael allan nodi rhyw enwau, ansoddeiriau a rhagenwau, pwy sy'n cyd-fynd â'r ddau ryw neu nad yw'n ffitio unrhyw un. Prif bwynt defnyddio iaith niwtral yw cynnwys yr holl bobl hyn, gan barchu eu hunaniaeth a gwneud iddynt deimlo eu bod yn cael eu cynrychioli.

“Helo, ___/___ yw fy rhagenwau.”

I wneud i hyn ddigwydd, mae modd disodli'r erthyglau a diweddglo enw geiriau gyda “ê” (y mae angen acen grom i wahaniaethu gyda'r cysylltair ychwanegyn ac amlygu'r ynganiad cywir). Mae’r cymeriadau “x” a “@” eisoes wedi’u hawgrymu yn lle marcwyr rhyw deuaidd, ond nid ydynt yn cael eu defnyddio mwyach oherwydd eu bod yn anodd ynganu ac yn amharu ar eu darllen ar gyfer y rhai sydd â nam ar eu golwg neu niwroamrywiol.

– Dylanwadwr â nam ar ei olwg yn dangos sut mae defnyddio’r ‘x’ i niwtraleiddio rhyw yn amharu ar hygyrchedd

Yn achos rhagenwau personol a rhagenwau meddiannol trydydd person, “ele”/“dele” ar gyfer ar gyfer y gwrywaidd ac “ela”/“dela” ar gyfer y fenywaidd, y cyfeiriadedd yw defnyddio’r term “elu”/“delu”. Yn ôl y cynnig iaith niwtral, byddai’r ymadroddion “Mae fy ffrind yn ddoniol” a “Mae hi’n brydferth”, er enghraifft, yn cael eu trawsnewid yn “Ê mae fy ffrind yn ddoniol” ac “Mae Elu yn brydferth”, yn y drefn honno.

Dewis arall arall yw defnyddio “ile”/“dile” yn lle rhagenwau deuaidd. O ran geiriau y mae'r llythyren “e” ynddyntmae marciwr rhyw gwrywaidd yn defnyddio “hy” yn lle hynny. Gellir ysgrifennu “meddygon”, er enghraifft, fel “doutories”. Mae pob un o’r opsiynau hyn yn cyfateb i’r rhagenwau “they”/“them” yn yr iaith Saesneg, a ddefnyddir gan y gymuned anneuaidd oherwydd eu bod eisoes yn niwtral.

Beth yw'r gwahaniaeth rhwng iaith niwtral ac iaith gynhwysol?

Mae iaith niwtral ac iaith gynhwysol yn chwilio am ffyrdd defnyddio'r iaith Bortiwgaleg sy'n integreiddio pawb, waeth beth fo'u hunaniaeth o ran rhywedd. Nid yw'r ddau eisiau i unrhyw grŵp gael ei eithrio na'i wneud yn anweledig. Yr hyn sy'n wahanol yw sut mae pob un ohonynt yn ei wneud.

Mae iaith niwtral yn cynnig newidiadau ac ychwanegiadau i eiriau yn yr iaith, yn yr un modd â disodli'r erthyglau “a” ac “o” am “ê”. Mae'r newidiadau a hyrwyddir ganddo yn fwy gwrthrychol a phenodol. Mae'r iaith gynhwysol yn awgrymu defnyddio ymadroddion mwy cyffredinol, sy'n cyfeirio at y casgliad, yn lle'r rhai a nodir gan ryw. Enghraifft o hyn yw disodli “myfyrwyr” neu “myfyrwyr” gyda “myfyrwyr”.

– Bydd gan siopau plant adrannau rhyw-niwtral gorfodol yng Nghaliffornia

A yw’r iaith Bortiwgaleg yn rhywiaethol?

Y rhagenwau nhw/nhw eisoes yn ysbabyddwyr yn yr iaith Saesneg.

Os yw'r iaith Bortiwgaleg yn tarddu o'r Lladin, a oedd hefyd â rhyw ysbeidiol, pam mae'r unig ryw yn cael ei nodi ganddi yn wrywaidd ac yn fenywaidd? Yr ateb ywsyml: yn yr iaith Bortiwgaleg, unodd gwrywaidd ac ystrydebol diolch i'w strwythurau morffosyntactig tebyg. Ers hynny, mae'r gwrywaidd generig wedi dod i ddynodi niwtraliaeth pwnc, neu rywedd heb ei farcio, a'r fenyw yw'r unig wir farciwr rhyw.

Pan fydd siaradwr o Bortiwgal yn darllen neu’n clywed yr ymadrodd “Cafodd gweithwyr y cwmni eu tanio”, er enghraifft, mae’n deall bod pawb oedd yn gweithio yn y cwmni hwnnw wedi colli eu swyddi, nid y dynion yn unig. Felly, gelwir y gwrywaidd generig hefyd yn ysbabydd ffug.

Efallai y bydd rhai yn meddwl bod hwn yn beth cadarnhaol, arwydd bod gan Bortiwgaleg ei rhagenw niwtral ei hun yn barod. Ond ddim cweit. Mae arbenigwyr yn dadlau bod defnyddio geiriau gyda marcwyr gwrywaidd fel dangosydd o niwtraliaeth i gyfeirio at bobl yn eu cyfanrwydd yn ffordd o gryfhau strwythur patriarchaidd ein cymdeithas.

Mae'r atgyfnerthiad hwn yn cyfrannu at y syniad o ragoriaeth dynion dros fenywod i barhau i gael eu brodori. Mae ein harfer o drin morwynion bron yn gyfan gwbl fel merched a meddygon fel gwryw yn enghraifft dda o effeithiau defnyddio'r gwrywaidd generig.

Er nad yw’r iaith Bortiwgaleg ei hun yn rhywiaethol, dyma’r arf y mae cymdeithas yn ei ddefnyddio i gyfathrebu a mynegi ei barn. Os bydd y rhan fwyaf o'r bobl sy'n gwneud i fynymae'r gymdeithas hon yn rhagfarnllyd, er mwyn parhau stereoteipiau a dwysáu anghydraddoldebau y bydd Portiwgaleg yn cael ei defnyddio.

Beth yw'r ddadl y tu ôl i'r defnydd o'r rhagenw niwtral?

Hyd yn oed wedi'i annilysu, mae'r iaith niwtral yn parhau i fod yn destun jôcs.

Os oedd gweithrediad y cytundeb sillafu newydd yn 2009 eisoes yn wynebu anawsterau o ran cael ei dderbyn gan fwyafrif y boblogaeth, mae mater iaith niwtral yn rhannu barn yn fwy byth. Mae rhai gramadegwyr mwy ceidwadol yn amddiffyn y gwrywaidd generig. Maen nhw’n dadlau bod yr iaith Bortiwgaleg eisoes yn niwtral a bod rhagenwau fel “nhw” a “nhw” yn gallu cyfeirio at ddynion a merched o fewn yr un grŵp, gan wrthod unrhyw fath o newid yn enw cynnwys pobl sy’n wahanol i’r deuaidd. rhyw.

- Demi Lovato yn dod allan fel rhyw anneuaidd; dyn ifanc yn esbonio darganfyddiad

Yn wahanol i ramadeg, a elwir hefyd yn norm diwylliedig, mae ieithyddiaeth yn fwy ffafriol i'r defnydd o iaith niwtral. Mae'n honni bod iaith yn gynnyrch cymdeithasol sy'n newid yn barhaus. Oherwydd ei fod yn fyw, mae'n cyd-fynd yn naturiol â thrawsnewidiadau cymdeithasol-ddiwylliannol pob cyfnod. Dyna pam mae geiriau yn mynd allan o ddefnydd dros amser, tra bod eraill yn cael eu hychwanegu at yr eirfa. Mae “Sgwrs” a “gwe”, er enghraifft, yn dermau a fewnforiwyd o'r Saesneg sydd wedi dod yn rhan o'n hiaith ers poblogeiddio'r rhyngrwyd.

Pwynt hollbwysig arall yn y drafodaeth hon yw cofio y gall yr un iaith gynnwys mwy nag un amrywiad ieithyddol. Mae'n gyffredin iawn i bobl o wahanol leoedd, ffyrdd o fyw, dosbarthiadau cymdeithasol a lefelau addysg gyfathrebu yn eu ffordd eu hunain. Y broblem fawr yw bod llawer o’r ieithoedd hyn yn cael eu gwarthnodi gan safon y grŵp trech, sy’n eu hannilysu fel rhai cyfreithlon. Mae hyn yn wir am iaith niwtral sydd, hyd yn oed ar ôl rhoi’r gorau i ddefnyddio “x” ac “@” fel marciwr rhyw, yn parhau i wynebu gwrthwynebiad i’w dderbyn.