Hoe lang kun je onder water blijven? Voor de meeste mensen is het moeilijk om de 60-secondengrens te doorbreken, maar er zijn mensen die het meerdere minuten volhouden zonder adem te halen. Het is moeilijk om te concurreren met de Bajaus, inwoners van Zuidoost-Azië, in de regio van de Filippijnen en Maleisië: voor hen is meer dan 10 minuten onder water blijven niet meer dan onderdeel van hun routine.

De Bajaus wonen al jaren in de regio, maar ver van het vasteland: sommigen noemen hen "zeenomaden", omdat ze op palen midden in de oceaan leven, en er zijn er zelfs die de voorkeur geven aan drijvende huizen, zonder de palen om het huis aan het zand vast te maken.

Het vermogen om met de hand of met houten speren te duiken om te vissen is al duizenden jaren ontwikkeld, net als de ongelooflijke longcapaciteit die hen niet alleen in staat stelt om lange perioden niet te ademen, maar ook om de druk te weerstaan van een verblijf tot 60 meter diep zonder enige andere uitrusting dan een rudimentaire houten bril.

Het was deze indrukwekkende toestand die Melissa Ilardo, een onderzoeker aan het Centrum voor Geogenetica aan de Universiteit van Kopenhagen, motiveerde om van Denemarken naar Zuidoost-Azië te reizen om te begrijpen hoe de lichamen van de Bajaus zich genetisch hadden aangepast om hen een betere overlevingskans te geven.

Zijn eerste hypothese was dat ze een soortgelijke eigenschap zouden delen met zeehonden, zeezoogdieren die veel tijd onder water doorbrengen en een onevenredig grote milt hebben in vergelijking met andere zoogdieren.

"Ik wilde eerst de gemeenschap ontmoeten, niet alleen maar komen opdagen met wetenschappelijke apparatuur en weer vertrekken," vertelde Melissa aan National Geographic over haar eerste reis naar Indonesië. Bij haar tweede bezoek bracht ze een draagbare echoscanner en speekselverzamelkits mee.

Foto: Peter Damgaard

Melissa's vermoeden werd bevestigd: inderdaad is de milt, een orgaan dat normaal gesproken het immuunsysteem helpt ondersteunen en rode bloedcellen recyclet, meestal groter bij de Baja'a dan bij mensen die hun dagen niet doorbrengen met duiken - de onderzoeker verzamelde ook gegevens over de Saluan, een volk dat op het vasteland van Indonesië woont, en vergeleek ze om de hypothese te controleren dat er een bepaalde mate vangeografisch verband met miltvergroting.

Melissa's hypothese is dat natuurlijke selectie ervoor heeft gezorgd dat Bajausanen met grotere milten door de eeuwen heen een hoger overlevingspercentage hebben bereikt dan mensen met kleinere milten.

Een andere ontdekking van de onderzoeker was dat Bajaus een genetische variatie hebben in het PDE10A-gen, dat in de milt wordt gevonden en waarvan wetenschappers denken dat het een van de genen is die verantwoordelijk is voor het reguleren van de schildklierhormoonspiegels.

Volgens Melissa hebben Bajaus met één kopie van het gemuteerde gen vaak nog grotere miltballen dan degenen met de 'gewone' versie van het gen en hebben degenen met twee kopieën van het gemodificeerde PDE10A zelfs nog grotere miltballen.

Melissa publiceerde haar bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift Cell, maar benadrukt dat verder onderzoek nodig is om beter te begrijpen hoe deze genetische aanpassingen de Bajaus helpen overleven en dat er ook andere verklaringen kunnen zijn voor het ongelooflijke duikvermogen van de 'zeenomaden'.